Rogaliki świętomarcińskie to jedno z najbardziej charakterystycznych dań regionalnych Poznania i Wielkopolski, przygotowywane tradycyjnie z okazji dnia św. Marcina, przypadającego 11 listopada. Te półfrancuskie rogale o nadzieniu z białego maku, bakalii i migdałów cieszą się ogromnym uznaniem zarówno w Polsce, jak i poza jej granicami.
Historia i tradycja
Tradycja wypieku rogali świętomarcińskich sięga XIX wieku. Według legendy w 1891 roku proboszcz jednego z poznańskich kościołów, ksiądz Jan Lewicki, zaapelował do wiernych, by w duchu św. Marcina podzielili się czymś z potrzebującymi. Jeden z cukierników, Józef Melzer, zainspirowany kształtem podkowy konia św. Marcina, stworzył słynne rogale i rozdał je biednym. Z czasem zwyczaj ten przerodził się w regionalną tradycję, a rogale świętomarcińskie stały się symbolem święta.
Dziś wypiek rogali świętomarcińskich jest regulowany prawnie – tylko certyfikowane cukiernie mogą nazywać swoje wypieki „rogali świętomarcińskimi”, a ich receptura musi spełniać określone wymogi.
Składniki na tradycyjne rogale
Do przygotowania rogali potrzebne są:
- Ciasto półfrancuskie: mąka pszenna, drożdże, mleko, masło, jajka, cukier i sól.
- Nadzienie: biały mak (rzadziej stosowany poza Wielkopolską, można zastąpić innym makiem), mielone migdały, bakalie (rodzynki, skórka pomarańczowa), cukier i śmietana.
- Dekoracja: lukier oraz posypka z posiekanych orzechów.
Jak przygotować Rogaliki świętomarcińskie?
Ciasto półfrancuskie
- Przygotuj zaczyn z drożdży, ciepłego mleka, cukru i odrobiny mąki. Odstaw na kilka minut, aż zacznie pracować.
- W dużej misce połącz mąkę, jajka, resztę mleka, cukier oraz sól. Dodaj zaczyn i wyrób elastyczne ciasto. Włóż do lodówki na godzinę.
- Po schłodzeniu rozwałkuj ciasto, posmaruj masłem i złóż jak kartkę papieru na trzy części. Proces ten powtórz kilka razy, chłodząc ciasto między kolejnymi wałkowaniami.
Nadzienie
- Biały mak zalej wrzątkiem i odstaw do napęcznienia, a następnie odcedź i zmiel dwukrotnie.
- Wymieszaj mak z mielonymi migdałami, bakaliami, cukrem i śmietaną, aż masa będzie gładka i jednolita.
Formowanie rogali
- Rozwałkuj ciasto na prostokąt i pokrój je na trójkąty. Na każdy trójkąt nałóż porcję nadzienia i zwiń w kształt rogalika, zaczynając od podstawy.
- Ułóż na blasze wyłożonej papierem do pieczenia, pozostawiając odstępy. Odstaw do wyrośnięcia na 30 minut.
Pieczenie i dekoracja
- Piecz w temperaturze 180°C przez około 20–25 minut, aż będą złociste.
- Po ostudzeniu posmaruj lukrem i posyp posiekanymi orzechami.
Wariacje i współczesne adaptacje
Chociaż tradycyjny przepis bazuje na białym maku, w wielu miejscach stosuje się czarny mak, co nieco zmienia smak, ale nadal zachowuje charakter dania. Coraz częściej spotyka się także rogale z czekoladą, kokosem lub nawet nutą kawową, aby sprostać współczesnym gustom.
Ciekawostki
- Rogale świętomarcińskie zostały wpisane na listę produktów tradycyjnych i posiadają oznaczenie geograficzne Unii Europejskiej.
- Co roku w Poznaniu i Wielkopolsce sprzedaje się miliony rogali, a tradycja ich wypieku zyskuje na popularności również w innych regionach Polski.
- Podczas dnia św. Marcina w Poznaniu organizowane są festyny, a same rogale są główną atrakcją kulinarną.
Podsumowanie
Rogaliki świętomarcińskie to nie tylko przepyszny wypiek, ale także symbol tradycji i regionalnej tożsamości Wielkopolski. Ich bogaty smak, łączący delikatne ciasto półfrancuskie z aromatycznym nadzieniem, jest doceniany przez kolejne pokolenia. Przygotowanie rogali wymaga czasu i precyzji, ale efekt końcowy wynagradza wysiłek, sprawiając, że ten wyjątkowy przysmak jest nieodłącznym elementem polskiej kultury kulinarnej.
